Ο Βαγγέλης Βερτόπουλος, Σύμβουλος – Αθλητικός Ψυχολόγος MSc, δεν είναι απλά ένας ψυχολόγος. Προέρχεται από τον χώρο του πεντάθλου και της ξιφασκίας στην οποία έχει διατελέσει ομοσπονδιακός προπονητής. Το μότο του είναι: «Εστίασε στην προσπάθεια, το αποτέλεσμα θα έρθει ως φυσική συνέπεια.» Με αφορμή το εκπαιδευτικό, διαδραστικό και πρακτικό workshop «Προπονώ την ψυχολογία μου & πιάνω τις δυνατότητες μου» εξηγεί στη Φίλια Μητρομάρα και στο wefit.gr γιατί οι αθλητές χρειάζονται έναν αθλητικό ψυχολόγο στο πλευρό τους για να πετύχουν.
Τι ακριβώς είναι αυτό το σεμινάριο και σε ποιους απεύθυνεται;
Το σεμινάριο έχει τη μορφή workshops όπου με βιωματικές ασκήσεις βοηθά τους αθλητές να εφαρμόσουν όσα μαθαίνουν. Απευθύνεται σε αθλητές αλλά και σε προπονητές. Ο σκοπός του είναι να εκπαιδεύσει και να δώσει τις ψυχολογικές και νοητικές δεξιότητες για βελτιστοποίηση της απόδοσης.
Διάβασε σχετικά: Η ενασχόληση των παιδιών με τον αθλητισμό και ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι γονείς
Πώς μπορεί να βοηθήσει ένας ψυχολόγος έναν αθλητή ή μια ομάδα; Ο προπονητής δεν αρκεί για να εμψυχώσει τους αθλητές;
Η αθλητική ψυχολογία έχει πολλές εφαρμογές όσον αφορά τον τομέα του αθλητισμού, δεν βοηθά απλώς στην τόνωση της ψυχικής διάθεσης αλλά βοηθά τον αθλητή στον έλεγχο της διέγερσης, πώς δηλαδή ο αθλητής θα μάθει να ρυθμίζει τη διέγερσή του για να αποδώσει στον αγώνα, να ηρεμεί, να χαλαρώνει. Τον βοηθά να ενισχύσει τη συγκέντρωση και τη διαχείριση διασπαστικών στοιχείων, την αντίληψη και την προσοχή, που είναι πολύ σημαντικά κομμάτια στον αθλητισμό. Επίσης βοηθά στην ανάπτυξη και διατήρηση των κινήτρων, στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, στην τοποθέτηση στόχων, στη διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων, στη διαχείριση τραυματισμών, επιτυχίας και αποτυχίας κ.ά.
Ποιες ψυχικές διεξιότητες πρέπει να αναπτύξει ένας αθλητής για να πιάσει καλές επιδόσεις;
Οι δύο πιο καίριες δεξιότητες είναι α) ο συναισθηματικός έλεγχος, να μπορεί δηλαδή να έχει τον έλεγχο στα συναισθήματά του, άγχος, φόβος, θυμός, απογοήτευση και β) η ικανότητα για συγκέντρωση. Πρέπει να μάθει να εστιάζει στα ερεθίσματα που τον βοηθούν και να μένει συγκεντρωμένος. Υπάρχει ένα εύρος χαρακτηριστικών που καταλήγουν «στη ζώνη της βέλτισης απόδοσης» όπως την ονομάζουμε, μία κατάσταση στην οποία ο αθλητής μπορεί να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του και τα θεμέλιά της βρίσκονταi στα δύο αυτά χαρακτηριστικά. Αλλιώς θα το λέγαμε και δημιουργικό οίστρο, είναι η αντίστοιχη κατάσταση όταν αναφερόμαστε σε καλλιτέχνες.
Οι δεξιότητες αυτές ενισχύουν τον αθλητή μόνον στην αθλητική του προσπάθεια;
Όχι, τον εξοπλίζουν με ικανότητες που θα τον βοηθήσουν και σε άλλες πτυχές της ζωής του. Συχνά, δουλεύουμε θέματα όπως οικογενειακά ή προσωπικά, που μπορεί να έχουν αντίκτυπο στις επιδόσεις του, συναισθηματικές καταστάσεις όπως άγχος, θυμός, απογοητεύσεις και τη διαχείρισή τους. Αυτό τους βοηθά εντός και εκτός γηπέδου και συμβάλλει στην προσωπική ανάπτυξη του αθλητή.
Πώς ακριβώς προπονείται ένας αθλητής ψυχολογικά;
Ο αθλητής λειτουργεί, προπονείται και αγωνίζεται σε ένα περιβάλλον μεγάλης πίεσης, χρειάζεται λοιπόν να χτίζει μια νοοτροπία και δεξιότητες που να αναπτύσουν την ανθεκτικότητά του.
Ανεξάρτητα από τη συνεργασία του με κάποιον αθλητικό ψυχολόγο, χρειάζεται να αφιερώνει κάποια λεπτά κάθε μέρα στην εξάσκηση των απαραίτητων ψυχολογικών δεξιοτήτων προκειμένου να είναι σε θέση να κάνει ποιοτική την προπόνησή του, και να μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά και με αυτόματο τρόπο στον αγώνα.
Η συνεργασία με έναν αθλητικό ψυχολόγο δεν σημαίνει ότι ο αθλητής ‘έχει πρόβλημα’. Ο σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας είναι ένας ακόμα προπονητής. Ο αθλητής έχει τον προπονητή στο γήπεδο, τον γυμναστή για την μυική ενδυνάμωση, τον διατροφολόγο για τη σωστή διατροφή και τον αθλητικό ψυχολόγο για την προπόνηση και βελτίωση των νοητικών και ψυχολογικών δεξιοτήτων του. Ωστόσο να επισημάνω ότι είναι πολύ σηματινός ο ρόλος της αθλητικής ψυχολογίας όμως δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προπόνηση.
Μπορείς να μας αποκαλύψεις κάποιο μυστικό για καλύτερη συγκέντρωση στον αγώνα;
Αυτό που αξίζει και πρέπει να τονίσουμε είναι ότι δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Όπως ένας αθλητής δεν μπορεί να πάει στον προπονητή του τελευταία μέρα πριν τον αγώνα και να ζητήσει ένα τρικ για να κερδίσει έναν αγώνα χωρίς να έχει προπονηθεί έτσι, και με τον ίδιο τρόπο, δεν μπορεί να τον βοηθήσει ένα ψυχολογικό τρικ συγκέντρωσης για να το χρησιμοποιήσει τη στιγμή του αγώνα, χωρίς να έχει προπονηθεί σε αυτό. Ωστόσο μπορούν να δωθούν κάποιες βασικές κατευθύνεις:
Μία πρώτη βασική κατευθύνση είναι ο αθλητής να εστιάζει στο «εδώ και το τώρα», στο παρόν. Σχεδόν όλοι μας τον περισσότερο χρόνο συνήθως κάτι σκεφτόμαστε για το παρελθόν ή για το μέλλον. Δεν εστιάζουμε στο τώρα. Όλα αυτά είναι αποσπάσεις κατά τη διάρκεια του αγώνα και γι΄αυτό ο αθλητής πρέπει να μάθει να εστιάζει στο παρόν.
Δεύτερη κατευθύνση είναι ο αθλητής να εστιάζει σε όσα μπορεί ο ίδιος να ελέγξει, σε όσες παραμέτρους είναι στο δικό του έλεγχο. Για παράδειγμα δεν είναι στον απόλυτο έλεγχό του ο καιρός, η κρίση του διαιτητή, η κατάσταση του προπονητικού χώρου, ούτε καν ο αντίπαλος, αλλά η προσπάθειά του είναι στο δικό του ελέγχο. Αυτά που είναι στο δικό του έλεγχο είναι η δική του προσπάθεια και το να ακολουθούνται οι οδηγίες του προπονητή του.
Τρίτη κατεύθυνση, που είναι και η πιο δύσκολη, είναι ότι όσο κι αν ακούγεται παράδοξο για να καταφέρει ένας αθλητής τη βέλτιστή του επίδοση πρέπει να ερωτευτεί τη διαδικασία και να μη τον απασχολεί το αποτέλεσμα. Είναι δεδομένο ότι ένας αθλητής κυνηγάει τη νίκη και την επίδοση. Εστιάζοντας όμως εκεί, αρχίζει ο αθλητής και αγχώνεται και το άγχος είναι αποδιοργανωτικό στοιχείο. Το θέμα είναι να εστιάζει στο τι συγκεκριμένα χρειάζεται να κάνει εκείνος για να έρθει το αποτέλεσμα που τον ενδιαφέρει, χωρίς όμως να εστιάζει μόνο στο αποτέλεσμα.
Τι θα συμβούλευες σε κάποιον που θέλει να ασκηθεί αλλά δεν σηκώνεται από τον καναπέ;
Τα κίνητρα για τα οποία κάποιος αξίζει να ασκηθεί είναι παρά πολύ γωνστά σε όλους τους τομείς. Δυστυχώς όμως ο νόμος της αδράνειας είναι ένας νόμος φυσικός που κρατά πολύ κόσμο ακινητοποιημένο. Αρκετές φορές σκεφτόμαστε πολύ και τελικά δεν πράττουμε, ενώ αυτό που χρειάζεται είναι απλώς να σηκωθούμε. Το να συμπεριλάβουμε και κάποιον φίλο στην άσκησή μας – όπως το να κανονίσουμε να βγούμε για περπάτημα ή jogging με παρέα, μπορεί να μας δώσει την απαραίτητη ώθηση. Υπάρχουν πολλές επιλογές για άσκηση, που συνδυάζουν παιχνίδι, κοινωνικοποίηση, εκδρομή, φύση και αδρεναλίνη. Μόλις εντοπίσουμε αυτή που μας συγκινεί, τότε η άσκηση δε θα είναι μια υποχρεωτική δραστηριότητα αλλά μια ευχάριστη επιλογή μας.
Χρειάζεται να βρουμε, να θυμόμαστε αλλά και να θυμίζουμε στον εαυτό μας, τους λόγους για τους οποίους θέλουμε και αξίζει να κάνουμε τον κόπο να γυμναστούμε, είτε οι λόγοι αυτοί είναι η απώλεια βάρους, η καλύτερη υγεία, ή η εμφάνιση και η πιο απολαυστική κοινωνική και προσωπική ζωή. Στην κατεύθυνση αυτή βοηθά να βάζουμε υπενθυμίσεις σε κοινή θέα (π.χ. post it στο ψυγείο) επειδή η ζωή και η κούραση της καθημερινότητας δημιουργεί την τάση για αδράνεια και συμβάλλει στο να αμελήσουμε το ραντεβού μας με την άσκηση. Το πώς θα νικηθεί η αναβλητικότητα; Εξαρτάται. Αν έχουν απλά θέματα με την αναβλητικότητα θα χρειαστεί να κάνουν έναν προγραμματισμό, ένα γραπτό πρόγραμμα που θα τους βοηθήσει να το τηρήσουν και θα λειτουργεί ως υπενθύμιση στην περίπτωση που αναβάλλουν. Επίσης, η συνειδητοποίηση πως «ακόμα κι αν βαριέμαι, αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορώ να αθληθώ» θα μας δώσει την καθοριστική ώθηση. Αν όμως αντιμετωπίζουμε ένα πιο σοβαρό θέμα με την αναβλητικότητα, τότε είναι χρήσιμη η συνεργασία μ’ έναν ψυχολόγο καθώς μπορεί άλλες, συναισθηματικής φύσης, αιτίες να τους κρατούν από το να ασκηθούν.
Διάβασε σχετικά: Το Σάββατο 11/3 διεξάγεται το workshop με εισηγητή τον Βαγγέλη Βερτόπουλο που απευθύνεται σε Τριαθλητές, με τίτλο «Προπονώ την ψυχολογία μου & πιάνω τις δυνατότητες μου». Το workshop διοργανώνεται από την εταιρεία diaplous s.s.d.a. διοργανώτρια εταιρεία του syrostriathlon και θα γίνει στον βραβευμένο, καινοτόμο, εκπαιδευτικό πολυχώρο diaplous Training Experience Concept – (Λεωφόρος Σπάτων 44, Γέρακας)