Οι περισσότεροι αθλητές ζουν και αναπνέουν σκεπτόμενοι τον επόμενο σημαντικό αγώνα. Λένε πως θέλουν κερδίσουν, να κατακτήσουν μια συγκεκριμένη θέση και μερικές φορές φαντασιώνονται την αίσθηση της νίκης πριν αποκοιμηθούν το βράδυ. Την επόμενη μέρα πάνε στην προπόνηση με φουσκωμένο στήθος από πάθος. Επειδή όμως, το φούσκωμα είναι από αέρα, κάπου μέσα στην προπόνηση ξεφουσκώνει μαζί με την πρώτη στάλα ιδρώτα. «Γιατί ίδρωσα; Στην τηλεόραση όταν πανηγυρίζει ο Μέσσι δε φαίνεται ταλαιπωρημένος».
Συχνά η προπόνηση αντιμετωπίζεται από τους αθλητές ως μια διαδικασία που χρονικά παρεμβάλλεται από τον ένα αγώνα στον επόμενο και για αυτή την περίοδο την ευθύνη την έχει ο προπονητής. Αυτός θα κάνει τη δουλειά και εγώ – ο αθλητής – θα ακολουθώ οδηγίες. Ο προπονητής είναι εκείνος που κινεί τα νήματα του αθλητή. Κατά κάποιον τρόπο ο αθλητής θα βάλει τα δυνατά του στον αγώνα, αλλά το προηγούμενο διάστημα θα προφυλάξει το απόθεμα της κούρασης και της προσπάθειας και θα λειτουργεί σαν μια μαριονέτα της οποίας εξουσιαστής είναι ο προπονητής. Δεν λειτουργεί έτσι… Ακόμα και αν θέλω απλώς να κάνω ένα ομαδικό πρόγραμμα στο γυμναστήριο έχει τεράστια διαφορά το να το κάνω συνειδητά και ενεργητικά παρά ασυναίσθητα και παθητικά. Αν θέλεις να καταφέρεις κάτι ξεχωριστό, θα χρειαστεί να κάνεις κάτι ξεχωριστό!
Ο υπερβολικός εστιασμός στον αγώνα ενέχει κινδύνους. Συχνά η νοοτροπία είναι: «θα κάνω προπόνηση και στον αγώνα θα τα δώσω όλα», ρίχνοντας το βάρος και την πιο μεγάλη σημασία στον αγώνα. Αυτή η νοοτροπία είναι σύμφωνη με την εικόνα της αθάνατης ελληνικής ψυχής που πάντα υστερεί, όμως στα δύσκολα διαπρέπει και θριαμβεύει, όμως για να μας βοηθήσει η ψυχή μας χρειάζεται πρώτα να την έχουμε βοηθήσει εμείς. Ο αγώνας είναι η έκθεση στην οποία ο αθλητής και ο προπονητής θα επιδείξουν το προϊόν τους, όχι το εργαστήριο στο οποίο θα το κατασκευάσουν βιαστικά, επειδή στα ξαφνικά «μπήκαν πελάτες». Χρειάζεται λοιπόν να συνειδητοποιούμε πως και να αποδεχτούμε πως η δυσκολία, η κούραση και η υψηλής ποιότητας δουλειά θα γίνουν στην προπόνηση.
Ο αθλητής δεν πρέπει να περιμένει τον αγώνα για να δώσει την ψυχή του και να υπερβάλλει εαυτώ. Η απόδοση στον αγώνα θα είναι η φυσική συνέπεια της προπόνησης, το μαθηματικό αποτέλεσμα αυτής. Όμως, όσο αυτονόητα και αν ακούγονται αυτά, οι περισσότεροι αθλητές και αρκετοί προπονητές δεν λειτουργούν με αυτή τη λογική. Παρακολουθώντας αθλητές διαφόρων αθλημάτων να προπονούνται μπορεί κανείς να εξάγει αυτό που φωνάζει η συμπεριφορά τους. Και οι πράξεις τους φωνάζουν τη νοοτροπία τους, η οποία είναι: «Έρχομαι στην προπόνηση, κάνω ό,τι μου λέει ο προπονητής μου, δεν θα αμαρτήσω κάνοντας κάτι περισσότερο και στον αγώνα προσδοκώ (συχνά απαιτώ) να πάω καλά».
Ο αθλητισμός περιέχει σαν έννοια τον άθλο και ο άθλος προϋποθέτει ιδρώτα, ξεβόλεμα, καταπόνηση, όνειρο αλλά όχι ονειροβασία, πάθος στοχευμένο και όχι συγκεχυμένο, συνέπεια, συνέχεια και δουλειά με συγκεκριμένους στόχους και πειθαρχία. Το σκεπτικό «πηγαίνω σε όλες τις προπονήσεις και κάνω ό,τι μου λέει ο προπονητής μου να κάνω» ακούγεται ξεψυχισμένο μπροστά στην νοοτροπία ενός αθλητή που θέλει να πετύχει. Εσύ θα πανηγυρίσεις, εσένα θα χειροκροτήσουν, εσύ θα βάλεις στο λαιμό σου το μετάλλιο, εσύ θα κάνεις και τη δουλειά!
Ο αθλητής χρειάζεται εσωτερικό προσανατολισμό ελέγχου! Χρειάζεται ο αθλητής να πάρει την ευθύνη και την ιδιοκτησία των στόχων του. Υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να ελέγξει και παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει. Μια νοοτροπία που εστιάζεται σε αυτά που ο ίδιος/η ίδια μπορεί να ελέγξει και βλέπει λύσεις και όχι προβλήματα σίγουρα θα βοηθήσει τον αθλητή στην πορεία του. Τα ελαττώματα του προπονητή του, η άσχετη διοίκηση της ομάδας του (κατά την κρίση του), τα κυκλώματα του αθλητισμού και η οικονομική κρίση μπορεί να είναι πραγματικότητες. Όμως σε τί ακριβώς οφελεί η μιζέρια για πράγματα που συχνά δεν μπορούμε να ελέγξουμε; Στην καλύτερη των περιπτώσεων μας τυφλώνει από το να δούμε λύσεις που για κάποιες αντιξοότητες μπορεί να υπάρχουν. Άλλαξε αυτά που μπορείς, αποδέξου αυτά που δεν μπορείς και πάνω από όλα μη σταματάς να δουλεύεις στοχευμένα! Κάνε εσύ τη δουλειά, στο τέλος καταλαβαίνεις ότι είναι πιο ξένοιαστος τρόπος από το να περιμένεις την τύχη.
Αν σου πει κάποιος ότι στην αυλή του σπιτιού σου είναι θαμμένος ένας θησαυρός 4 μέτρα βαθιά στο χώμα τι θα κάνεις; Αν σε διαβεβαιώσει λέγοντας και δείχνοντάς σου τις μετρήσεις από τα μηχανήματά τα οποία χρησιμοποίησε, που δείχνουν ότι 4 μέτρα στο χώμα υπάρχει τόσο χρυσάφι ώστε να μπορέσεις να κάνεις τα περισσότερα όνειρά σου πραγματικότητα; Θα σκάψεις; Θα σκάψεις με κουτάλι; Θα σκάψεις με τα χέρια; Με φτυάρι; Θα πεις «εντάξει θα σκάβω λίγο κάθε μέρα ώστε μέχρι τις γιορτές να έχω φτάσει στο σεντούκι»; Μάλλον θα πάρεις εκείνη τη στιγμή έναν εκσκαφέα και θα πάρεις αυτό που θέλεις! Η προπόνηση των περισσότερων αθλητών μοιάζει να λέει: «πόσο πιο αργά και ξεκούραστα μπορώ να σκάψω;». Και αν σπάσει το φτυάρι τους κάθονται και κλαίνε για το φτυάρι που έσπασε, για τον τραυματισμό που τους «κατέστρεψε» και για την ήττα που γκρέμισε τα όνειρά τους. Άλλες φορές σκάβουν για λίγα λεπτά και μετά πάνε μέσα στο σπίτι να πιουν κάτι δροσιστικό και μετά επειδή κοντεύει να βραδιάσει συμφωνούν με τον εαυτό τους ότι θα συνεχίσουν την επόμενη μέρα αν δε βρέχει και αν δεν παίζει την αγαπημένη τους εκπομπή στην τηλεόραση.
Ο άνθρωπος ενώ θεωρείται το μόνο ον με λογική σκέψη συχνά έχει απίστευτα παράλογη συμπεριφορά. Ίσως γιατί παρέα με τη λογική σκέψη πηγαίνουν και τα συναισθήματα, τα οποία μπορούν να είναι η κηροζίνη που θα απογειώσει τη μηχανή μας, όμως μπορούν να είναι και το τσιμέντο στα πόδια μας. Για τον αθλητή – και όχι μόνο – τα συναισθήματα όπως η απογοήτευση, το άγχος, η θλίψη, η έλξη προς τη βολή μας, προϋποθέτουν την ικανότητα να τα διαχειρίζεσαι. Δες τις αντιξοότητες και τα προβλήματα σαν προκλήσεις που θα σε κάνουν ακόμα πιο ολοκληρωμένο και μετάτρεψέ τα σε πείσμα.
Δεν είναι ο αγώνας το σημαντικό για τον αθλητή. Είναι η προπόνηση και εκεί χρειάζεται να είναι εστιασμένος. Σε κάθε προπόνηση χρειάζεται να φεύγει σε κάτι καλύτερος από όσο ήταν πριν. Ακόμα και σε μια κακή μέρα, μπορεί να έχει το τεράστιο όφελος πως έδειξε στον εαυτό του ότι μπορεί να επιμείνει και να ολοκληρώσει δυναμικά την προσπάθεια ακόμα και όταν όλα πηγαίνουν στραβά. Αν το κάνει στην προπόνηση θα μπορεί να το κάνει και στον αγώνα. Πολλοί αθλητές έχουν την ψευδαίσθηση πως προσπαθούν πολύ ενώ στην πραγματικότητα σπαταλούν ενέργεια και δεν αντιλαμβάνονται τα κενά στις προπονητικές περιόδους τους. Ο αθλητής δεν καίει απλώς θερμίδες στην προπόνηση, αλλά βελτιώνεται σε συγκεκριμένους τομείς και μαζί με τον προπονητή του μπορεί να το αντιληφθεί στο τέλος της ημέρας. Όσο πιο δύσκολη η προπόνηση, τόσο πιο εύκολος ο αγώνας!
Το χτίσιμο μιας νοοτροπίας που μπορεί να βοηθά τον αθλητή και να τον ωθεί να πάρει το μέγιστο που μπορεί από την προπόνηση, ώστε να αποδώσει αντιστοίχως και το μέγιστο των δυνατοτήτων του στον αγώνα μπορεί να είναι όντως μια διαδικασία όμοια με την προπόνηση. Και το μυαλό όμως χρειάζεται προπόνηση! Σε αυτή την προσπάθεια η συνεργασία με έναν ειδικό μπορεί να συμβάλλει κατά πολύ στη διαχείριση συναισθημάτων, το χτίσιμο της αυτοπεποίθησης, τη βελτίωση της συγκέντρωσης και τελικά στην πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του αθλητή και του προπονητή τόσο στην προπόνηση όσο και στον αγώνα.
Βαγγέλης Βερτόπουλος – BA Marketing/BSc Psychology/MSc Sport Psychology
Life, Executive & Athletes Psychological Coaching
Λ. Κηφισίας 220, Κηφισιά
τηλ: 210-7470280 – κιν:6945-398244
www.coaching-therapy.gr