Έχεις ιστορικό παχυσαρκίας στην οικογένειά σου; Μην υποθέτεις ότι τα γονίδιά σου ελέγχουν το πεπρωμένο σου.
Πιστεύεις ότι η παχυσαρκία οφείλεται στο DNA σου και ότι κάποιες ισχυρές γενετικές δυνάμεις συνωμοτούν εναντίον σου και δεν χάνεις κιλά; Το DNA είναι μια απάντηση, ειδικά εάν στην οικογένειά σου υπάρχει ιστορικό παχυσαρκίας. Αλλά τα γονίδια είναι απλά ένας παράγοντας που καθορίζει το σώμα σου και τα κιλά σου. Υπάρχουν ακόμα πολλά που μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις το γενετικό σου πεπρωμένο και να ξεγελάσεις το DNA σου και τα γονίδιά σου.
Τι λέει η επιστήμη για τα γονίδια;
Δεν το αρνείται: τα γονίδια επηρεάζουν το βάρος, το μέγεθος και το σχήμα του σώματός σου. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι με πιο ισχυρή προδιάθεση να παχύνουν και άλλα που παραμένουν αδύνατα. Σύμφωνα όμως με έρευνες και μελέτες τα γονίδια ευθύνονται κατά 30% για την παχυσαρκία. Το υπόλοιπο 70% του βάρους μας καθορίζεται από το περιβάλλον, έναν όρο που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές παραμέτρους, οι οποίες μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνουμε και εκείνων που καίμε (το ενεργειακό μας ισοζύγιο). Όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι όταν τρώμε παραπάνω από όσο καίει ο οργανισμός μας, θα πάρουμε βάρος, όταν τρώμε λιγότερο, θα αδυνατίσουμε, ενώ όταν προσλαμβάνουμε τόσες θερμίδες όσες καίμε, θα παραμείνουμε στα κιλά μας.
Στην Ελλάδα επτά στους δέκα άνδρες, μία στις δύο γυναίκες και δύο στα πέντε παιδιά είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Πιστεύεις ότι ευθύνονται τα γονίδια ή ο τρόπος ζωής;
Να επιλέξω γονιδιακή διατροφή με βάση το DNA μου;
Η γονιδιακή διατροφή είναι μια δίαιτα που εικάζεται ότι ταιριάζει στο γενετικό σου προφίλ. Αλλά πρόσφατη μελέτη στο JAMA διάρκειας 12 μηνών δεν διαπίστωσε διαφορά στην απώλεια βάρους μεταξύ των συμμετεχόντων σε δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες έναντι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ακόμη και όταν συνδυάστηκαν με αυτές τις δίαιτες χρησιμοποιώντας τον γονότυπο τους. Προς το παρόν, η επιστήμη δεν μπορεί να σχεδιάσει μια γονιδιακή δίαιτα για απώλεια βάρους. Από ψυχολογική σκοπιά η γονιδιακή διατροφή δεν είναι τίποτα παραπάνω από την τέλεια δικαιολογία κάθε υπέρβαρου ή παχύσαρκου ο οποίος δεν θέλει να μπει σε αυστηρή δίαιτα: «Δεν φταίω εγώ που παχαίνω αλλά το DNA μου». Ο μηχανισμός εναπόθεσης ή απώλειας λίπους ερμηνεύεται μέσω Θερμοδυναμικής, οι νόμοι της οποίας είναι τόσο θεμελιώδεις όσο και ο νόμος της Βαρύτητας. Με άλλα λόγια, η απώλεια λίπους όταν τρώμε λιγότερες θερμίδες απ’ ό,τι καίμε είναι επαληθεύεται ως φαινόμενο όπως το ποτήρι που πέφτει στο πάτωμα και σπάει. Συμβαίνει κάθε φορά.
3 τρόποι να «αλλάξεις» τα γονίδιά σου
Τα γονίδια δεν είναι η μοναδική αιτία για την παχυσαρκία, καθώς κομβικό ρόλο παίζουν και οι επιλογές στον τρόπο ζωής: διατροφή, άσκηση, ύπνος και περιβάλλον είναι οι σημαντικοί παράγοντες που καθορίζουν τα κιλά σου. Αυτό αναφέρει έρευνα που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal με την τάση να είναι η ίδια και για τους ανθρώπους που έχουν τα γονίδια της παχυσαρκίας όσο και για αυτούς που δεν τα έχουν.
Σύμφωνα με τους μελετητές, η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης είναι οι βασικές αιτίες, με τα γονίδια όμως να συνεχίζουν να παίζουν ένα μικρότερο ρόλο. Αυτοί είναι τρεις τρόποι που μπορείς να ακολουθήσεις για να ξεγελάσεις το DNA σου.
1 Η υγιεινή διατροφή υπερνικάει τα κακά γονίδια
Σίγουρα ξέρεις ότι πρέπει να τρως πολλά φρούτα, λαχανικά και ψάρι και να περιορίσεις τις λιπαρές και επεξεργασμένες τροφές. Πέρα από αυτό όμως τι; Εκτός από το τι τρώμε, έχει επίσης σημασία το πώς το μαγειρεύουμε και άλλες ακόμη λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, ένα πιάτο λαχταριστές τηγανητές πατάτες, δεν έχει την ίδια θρεπτική αξία με μερικές ψητές πατάτες, ούτε και είναι όλα τα λιπαρά ίδια.
Επίσης γνωρίζεις ότι καλό είναι να ξεκινάς τα γεύματά σου με την τροφή που περιέχει πρωτεΐνη, μετά να τρως τα λαχανικά και στο τέλος τους υδατάνθρακες; Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση πρωτεϊνών και λαχανικών στην αρχή του γεύματος οδηγεί σε εξισορρόπηση των επιπέδων σακχάρου ακόμη και πολλές ώρες μετά από ένα γεύμα. Απόφυγε τα γλυκά, τα μακαρόνια και τα ψωμιά και δώσε ώθηση υψηλής ενέργειας τις μέρες που ασκείσαι με μετρημένες δόσεις σύνθετων υδατανθράκων (π.χ. όσπρια).
2 Δώσε βάση σε αυτά που μπορείς να αλλάξεις
Εστίασε στις επιλογές ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, που γνωρίζεις ότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά στο βάρος και τα κιλά σου. Οι προφανείς επιλογές σχετίζονται με την κατανάλωση πιο υγιεινής διατροφής και την τακτική άσκηση, και οι λιγότερο προφανείς είναι να κοιμάσαι καλά και να μπορείς να διαχειριστείς τα επίπεδα άγχους. Καθώς χάνεις βάρος παρατήρησε τι λειτουργεί σε σένα και άλλαξε όσα δεν λειτουργούν. Για παράδειγμα, αν στην αερόβια έχεις πιάσει πλατό, άλλαξέ τη με βάρη.
3 Αποδέξου την κληρονομικότητα
Ακόμη και αν τα έχεις κάνει όλα σωστά, πιθανότατα να έχεις κάποια σημεία του σώματός σου που δεν αλλάζουν όπως το σχήμα των γοφών ή οι μεγάλες γάμπες. Ίσως να μην μπορείς να τα αλλάξεις αλλά μπορείς να τα αποδεχτείς και να προχωρήσεις.