Εκτός από την προπόνηση, η ψυχολογική κατάσταση την ώρα ενός αγώνα και κυρίως η αυτοεκτίμησή μας, είναι εξαιρετικά σημαντική για την επίδοσή μας.
Τί ακριβώς όμως είναι η αυτοεκτίμηση;
Θα λέγαμε ότι είναι η γενική αξιολόγηση που κάνουμε για τον εαυτό μας, που περιλαμβάνει την εκτίμηση της ικανότητάς μας να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Η αυτοεκτίμηση μπορεί να οριστεί ως η διαφορά μεταξύ του ιδανικού και του πραγματικού μας εαυτού (Μακρή-Μπότσαρη, 2001). Όσο πιο πολύ απέχει ο ιδανικός μας εαυτός από τον πραγματικό μας εαυτό (έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε), τόσο χαμηλότερη είναι η αυτοεκτίμησή μας. Η αυτοεκτίμηση σχετίζεται άμεσα με το άγχος που βιώνουμε, διότι ο βαθμός άγχους ισούται με την εκτίμηση του βαθμού της απειλής ή της δυσκολίας που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε ως προς την εκτίμηση της ικανότητάς μας να την αντιμετωπίσουμε. Όσο πιο δύσκολη φαίνεται η πρόκληση και όσο πιο μικρή θεωρούμε την ικανότητά μας να ανταπεξέλθουμε, τόσο μεγαλύτερο άγχος και δυσφορία βιώνουμε.
Η αυτοεκτίμηση αποτελεί σημαντικό στοιχείο της προσωπικότητάς μας και αρχίζει να διαμορφώνεται από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής μας. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή μας, όπως για παράδειγμα η σύγκριση που κάνουμε οι ίδιοι με τους άλλους. Μπορεί να είμαστε είτε οι πιο αυστηροί κριτές του εαυτού μας, ή αντίθετα οι καλύτεροί μας φίλοι. Το πού τοποθετούμε τον εαυτό μας σε σχέση με τους ανθρώπους γύρω μας επηρεάζει πολύ το πως νιώθουμε για εμάς.
Αλλά δεν είναι μόνο η δική μας γνώμη για τους άλλους που είναι σημαντική στην διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης. Και η γνώμη των άλλων για εμάς είναι εξίσου σημαντική καθώς η αυτοεκτίμηση μπορεί να γίνει κατανοητή και ως ο ‘καθρεφτισμένος μας εαυτός’(Cooley, 1902). Δηλαδή είναι η άποψή μας σχετικά με το πως νομίζουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι. Επομένως η αποδοχή ή επίκριση μας από το κοινωνικό σύνολο και κυρίως από τους σημαντικούς άλλους στη ζωή μας επηρεάζει καθοριστικά την αυτοεκτίμησή μας.
Συχνά παρατηρούμε πως η αυτοεκτίμησή μας ανεβοκατεβαίνει με το παραμικρό, σαν ένα ασανσέρ, ανάλογα με τα σχόλια των άλλων. Νιώθουμε δηλαδή πως δεν είναι σταθερή και πως δεν μπορούμε να την ελέγξουμε. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν δεν είμαστε οι ίδιοι σίγουροι για τη βασική μας δομή και για την προσωπική μας ταυτότητα. Έτσι το παραμικρό σχόλιο μας βάζει σε αμφιβολίες.
Μια υγιής αυτοεκτίμηση δεν είναι μια υπέρμετρα θετική εικόνα του εαυτού. Αντίθετα, περιλαμβάνει μια ισορροπία μεταξύ των δυνατοτήτων και των ορίων μας. Σε αντίθετη περίπτωση, η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση οδηγεί σε αλαζονεία, η οποία σαμποτάρει την επίδοσή μας. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δυο είναι λεπτή, αλλά πολύ σημαντική και επιτυγχάνεται καλύτερα με την αυτογνωσία και την συνειδητοποίηση τόσο των ικανοτήτων μας, όσο και των περιορισμών μας.
Θέλετε να μάθετε πόση αυτοεκτίμηση έχετε;
Μετρήστε την αυτοεκτίμησή σας. Κάντε το τεστ της Rosenberg (1965), που είναι διαθέσιμο online (στα αγγλικά).
Bέρα Πρατικάκη, MSc, BSc Psychology, Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
Τηλ.: 6937349996, vpratikakis@me.com
Βιβλιογραφικές πηγές:
Cooley, C.H. (1902). Human Nature and the Social Order. New York: Scribner's.
Μακρή-Μπότσαρη, Ε. (2001). Αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση. Μοντέλα, ανάπτυξη, λειτουργικός ρόλος και αξιολόγηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Rosenberg, M. (1965). ‘Self-esteem scale’. Διαθέσιμο στο: http://www.yorku.ca/rokada/psyctest/rosenbrg.pdf (28 Σεπτεμβρίου 2015).