Η VO2max είναι ένας παράγοντας πολύ στενά συνδεδεμένος με την αερόβια αντοχή. Ένα υψηλό επίπεδο αποτελεί βασική προϋπόθεση για να αθληθεί κανείς σε elite επίπεδο, αλλά και βασική προϋπόθεση για να είναι κάποιος υγιής. Τι είναι όμως η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου και πως να τη μετρήσεις μας εξηγεί ο Ιάσων Βασιλειάδης, BSc ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ/MSc (In progress) Strength and Conditioning Metropolitan University of Cardiff.
Τι είναι η V02max;
Ως Μέγιστη Πρόσληψη οξυγόνου (VO2max) ορίζεται ο ανώτατος όγκος οξυγόνου που καταναλώνουν τα κύτταρα κατά τη μέγιστη προσπάθεια στη μονάδα του χρόνου. Επίσης ως μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, ορίζεται και η μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου, δύο όροι ταυτόσημοι αφού υποδηλώνουν τη διαφορά μεταξύ του οξυγόνου που εισπνέεται και αποβάλλεται από τον οργανισμό.
Για παράδειγμα για έναν άνθρωπο που εισπνέει 10 λίτρα οξυγόνου το λεπτό και εκπνέει 8, η διαφορά των 2 λίτρων είναι και η ποσότητα του οξυγόνου που κατανάλωσαν οι ιστοί.
Που χρησιμεύει;
Η VO2max αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα, κυρίως για τα αθλήματα που στηρίζονται ως επι το πλείστων στο αερόβιο σύστημα (π.χ .μαραθώνιος, κολύμβηση ανοιχτής θάλασσας, ποδηλασία) καθώς και για αυτά που χαρακτηρίζονται ως «μεικτά» (Ποδόσφαιρο, μπάσκετ, χόκει) και στηρίζονται στον αερόβιο αλλά και τον αναερόβιο μηχανισμό.
Η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την καρδιοαναπνευστική αντοχή και αυτή με την αερόβια αντοχή. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι αθλητές με υψηλότερη VO2max «αντέχουν» περισσότερο από τους υπόλοιπους, αφού έχουν την ικανότητα να προμηθεύουν αποτελεσματικότερα και με περισσότερο οξυγόνο τους ασκούμενους μυς.
Παράλληλα οι αθλητές με καλύτερη VO2max έχουν καλύτερη αναληπτική ικανότητα, με αποτέλεσμα να είναι πιο γρήγορα έτοιμοι για την επόμενη επιβάρυνση (προπόνηση ή αγώνα).
Τι σημαίνει στην πράξη;
Ας επικεντρωθούμε στους στόχους που έχει ένας ελεύθερα ασκούμενος ή ένας αθλητής.
Ελεύθερα ασκούμενοι: Στόχος είναι η ευεξία, η υγεία, η βελτίωση του καρδιοαναπνευστικού συστήματος και γενικότερα η δημιουργία ενός «θωρακισμένου» και υγιούς οργανισμού. Αυτά επιτυγχάνονται όταν αρχικά η καρδιακή λειτουργία είναι αποτελεσματική και διοχετεύει μεγάλες ποσότητες αίματος στους ιστούς μέσω της κυκλοφορίας του. Στη συνέχεια η αιματική κυκλοφορία είναι εύρυθμη, το οξυγόνο που προμηθεύεται στους ιστούς είναι πολύ και τέλος, τα μυϊκά κύτταρα μπορούν αποτελεσματικά να παράγουν την ενέργεια.
Αθλητές: Στόχος είναι η επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου αντοχής, το οποίο θα τους βοηθήσει να παράγουν ενέργεια για μεγάλη διάρκεια στις προπονήσεις και τους αγώνες, και να κατέχουν έτσι ένα πλεονέκτημα σε σύγκριση με τους υπόλοιπους αθλητές. Για να το πετύχουν αυτό πρέπει να έχουν τα εξής κριτήρια: μεγάλη καρδιά (που να στέλνει μεγάλες ποσότητες αίματος και οξυγόνου στους μυς), καλό κυκλοφορικό σύστημα και αποτελεσματικότητα από τους μύες, στην παραλαβή και κατανάλωση οξυγόνου.
Τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν βελτιώνεται η VO2max;
Όλα τα παραπάνω! Σε όποια κατηγορία και αν ανήκεις, η βελτίωση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου μέσω της αερόβιας προπόνησης , μόνο να σε βοηθήσει μπορεί!
- Οι πνεύμονες προσλαμβάνουν περισσότερο οξυγόνο
- Η καρδιά μεγαλώνει (υπερτροφία του μυοκαρδίου) ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις των μυών και στέλνει περισσότερο αίμα και οξυγόνο σε αυτούς.
- Η ικανότητα του κυκλοφορικού συστήματος στη μεταφορά οξυγόνου βελτιώνεται επίσης (μεταφέρει μεγαλύτερες ποσότητες).
- Τέλος, οι μύες συμμετέχουν στην ανταλλαγή αερίων και μεταφέρουν ενέργεια πιο αποτελεσματικά.
Πώς υπολογίζεται η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου;
Ένα απόφθεγμα αναφέρει ότι εάν δεν μπορείς να μετρήσεις μια παράμετρο δεν μπορείς να τη βελτιώσεις. Πώς υπολογίζεται η Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου;
Πολλές φορές βλέπουμε αθλητές κατά τη μεταγραφή τους σε μια ομάδα να καλούνται να «περάσουν τα ιατρικά» τεστ, προκειμένου να εγκριθεί η μεταγραφή τους. Έχουμε δει εικόνες και βίντεο με τα τεστ, αλλά πως λειτουργούν αυτά;
Αρχικά αξίζει να αναφερθεί ότι η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, μετριέται είτε σε l/min (Λίτρα ανα λεπτό) δηλαδή σε απόλυτες τιμές, είτε σε l/kg/min (Λίτρα ανά κιλό σωματικού βάρους), σε σχετικές τιμές, σε σχέση με το βάρος του σώματος δηλαδή.
Σε αθλήματα και δραστηριότητες στις οποίες το βάρος του σώματος είναι υποβασταζόμενο (π.χ. ποδηλασία) η μέτρηση μπορεί μπορεί να γίνει σε απόλυτες τιμές. Στις δραστηριότητες ωστόσο, που το βάρος του σώματος μεταφέρεται (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, μαραθώνιος) η μέτρηση είναι πιο αντικειμενική με σχετικές τιμές, αφού το μεγάλο ποσοστό λίπους είναι ζημιογόνα επιβαρυντικό, όσον αφορά την απόδοση.
Η μέτρηση γίνεται σε δαπηδοεργόμετρο και κυκλοεργόμετρο. Ο ασκούμενος ξεκινάει τη διαδικασία της εργομέτρησης με ταχύτητα 12km για τους άντρες και 8km για τις γυναίκες, και η ταχύτητα αυτή αυξάνεται ανά 1 λεπτό και ελέγχεται με ειδικό καρδιοσυχνόμετρο, ενώ παράλληλα με ένα σωλήνα, ο οποίος ονομάζεται «αναλυτής αερίων», εξετάζονται ανά 20 sec οι τιμές του εισπνεόμενου και εκπνεόμενου οξυγόνου, του αναπνευστικού́ πηλίκου, του αριθμού αναπνοών ανά λεπτό, του πνευμονικού αερισμού και οι απόλυτες και σχετικές τιμές της πρόσληψης οξυγόνου.
Στο κυκλοεργόμετρο ανά 1 λεπτό αυξάνεται η αντίσταση κατά 0.5 με 1 kg. Υπάρχει διαφορά στη μετρηση της VO2max κατά 15-20%, ανάμεσα στα δύο όργανα. Στο δαπιδοεργόμετρο είναι υψηλότερη, καθώς η μυϊκή μάζα που δραστηριοποιείται είναι περισσότερη.
Πηγές:
«Απόδοση σε διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες» ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ (Κ. Χριστούλας)
«Εργοφυσιολογία» (Κλεισούρας)
«Προπόνηση φυσικής κατάστασης ποδόσφαιρο, μπάσκετ, χαντμπολ, βόλλει» (Α.Π Ζάκας)
«Εργοφυσιολογική αξιολόγηση αθλητών» (EUROPEAN COMMUNITY
Co financing European Social Fund (E.S.F.) European Regional Development Fund (E.R.D.F.)