Η κυριαρχία της Κένυας αλλά και της Αιθιοπίας στις μεγάλες αποστάσεις είναι γνωστό φαινόμενο. Εδώ και δεκαετίες παρακολουθούμε τις δύο αυτές «υπερδυνάμεις» να είναι ασυναγώνιστες σε όλα τα μεγάλα ραντεβού του κλασσικού αθλητισμού, σε αγωνίσματα τα οποία απαιτούν σχεδόν καθολική χρήση του αερόβιου συστήματος και πολύ, πάρα πολύ ιδρώτα. Εξάλλου συχνά θα ακούσεις για κάποιον που τρέχει να λένε ότι… «τρέχει σαν Κενυάτης» ή ότι «Ούτε οι Αιθίοπες δεν τρέχουν έτσι!». Γιατί όμως οι Κενυάτες και οι Αιθίοπες είναι οι καλύτεροι δρομείς;
Η πρόσφατη ιστορία και τα ρεκόρ
Οι Αιθίοπες κατέχουν το παγκόσμιο ρεκόρ στα 10.000 μέτρα, καθώς ο Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ το έχει καταρρίψει 26 φορές και είναι κάτοχος του ρεκόρ. Παράλληλα σε όλα τα «Ολυμπιακά ραντεβού» από το 1960 μέχρι το 2017 οι Αιθίοπες έχουν ανέβει στο βάθρο των νικητών στα 10.000 μέτρα και τους Μαραθωνίους, άντρες και γυναίκες, 31 φορές, καθώς κατέχουν 15 χρυσά, 6 αργυρά και 10 χάλκινα μετάλλια. Σε παρόμοιο δρόμο βρίσκονται και οι Κενυάτες, οι οποίοι κατέχουν 25 ολυμπιακά μετάλλια: 5 χρυσά, 11 αργυρά και 9 χάλκινα.
Ποιο είναι το μυστικό τους;
Ποιο είναι όμως το μυστικό τους, που τους καθιστά ανίκητους; Οι ερευνητές εξέτασαν για χρόνια τα ανθρωπομετρικά, εργοφυσιολογικά αλλά και κοινωνικά χαρακτηριστικά Αιθίοπων και Κενυατών και έφτασαν σε ορισμένα συμπεράσματα.
1 Η καλή αερόβια ικανότητά τους
Η αερόβια ικανότητα των αθλητών από αυτές τις χώρες είναι σε πολύ καλό επίπεδο, ίσως ελάχιστα καλύτερη από αυτή των υπόλοιπων elite αθλητών. Η καλή αυτή αερόβια ικανότητα «μεταφέρεται» μέσω της κληρονομικότητας από γενιά σε γενιά, με αποτέλεσμα τη διατήρηση αυτού του μικρού προβαδίσματος. Παράλληλα ο ίδιος ο Χαιλέ Γκεμπρεσελασιέ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι πραγματοποιούσε σε καθημερινή βάση μια απόσταση 30 χιλιομέτρων για να πάει στο σχολείο. Η κατάσταση αυτή έπαιξε σύμφωνα με τον ίδιο καθοριστικό ρόλο στις μετέπειτα επιτυχίες του. Ωστόσο το πλεονέκτημα που λαμβάνουν οι αθλητές από αυτή την παράμετρο, δε θα ήταν αρκετό για να τους χαρίσει την κυριαρχία στις μεγάλες αποστάσεις. Υπάρχουν καινούρια δεδομένα που υποδεικνύουν πως η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό́ ρόλο στον προσδιορισμό́ της μεγίστης αερόβιας ικανότητας αλλά́ το ποσοστό́ συμμετοχής εντοπίζεται στο 40-50% και όχι στο 93%,όπως πιστεύονταν παλαιότερα.
2 Ο τρόπος ζωής τους
Κενυάτες και Αιθίοπες έχοντας ως στόχο την επιβίωση, καλούνται να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις από μικρή ηλικία, περπατώντας ή και τρέχοντας ακόμα προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Τα χιλιόμετρα που καλύπτουν για να ικανοποιήσουν τη βασική αυτή ανάγκη τους, αποτελούν αρωγό στην μετέπειτα βελτίωση και ανάδειξη τους στις μεγάλες αποστάσεις. Η Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου* (VO2max) καθώς και τα επίπεδα του αιματοκρίτη (τα ερυθροκύτταρα, δηλαδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου αίματος) και αιμοσφαιρίνης (η πρωτεΐνη του αίματος που μεταφέρει το οξυγόνο), βελτιώνονται από τις μικρές κιόλας ηλικίες, ενώ παράλληλα οι αποστάσεις δεκάδων χιλιομέτρων γίνονται τρόπος ζωής για αυτούς.
*Ανώτατος όγκος οξυγόνου που προσλαμβάνουν οι ιστοί. Η μέγιστη ποσότητα οξυγόνου δηλαδή, που μπορούν να προσλάβουν οι μύες.
3 Η διατροφή τους
Οι Κενυάτες καταναλώνουν συχνά αγνές τροφές πλούσιες σε άμυλο και υδατάνθρακες (ρύζι, ψωμί κ.λπ.),ενώ οι τροφές αυτές σύμφωνα με έρευνες κάλυπταν τα τρία τέταρτα των διατροφικών τους αναγκών. Το 88% των τροφών τους προέρχεται από φυτικές τροφές, ενώ μόλις το 10-12% προέρχεται από κρέας. Παράλληλα προτιμούν τα φρούτα ως συμπληρωματικά γεύματα στη διατροφή τους. Καθοριστικό ρόλο παίζει επίσης το teff, ένα δημητριακό το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στην Αφρική και είναι πλούσιο σε σίδηρο, ο οποίος βοηθά στην μεταφορά του οξυγόνου σε όλο το σώμα και άρα στην καλύτερη αερόβια αντοχή.
4 Το μοντέλο προπόνησής τους
Ζώντας σε μεγάλα υψόμετρα και με προπονητικά κέντρα σε υψόμετρα άνω των 2.000 μέτρων, Αιθίοπες και Κενυάτες χρησιμοποιούν το προπονητικό μοντέλο Living High-Training High. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο ο αθλητής ζώντας και πραγματοποιώντας προπονήσεις σε μεγάλο υψόμετρο επωφελείται από τις αερόβιες προσαρμογές που του «χαρίζει» το υψόμετρο. Η διαμονή στο υψόμετρο οδηγεί σε εγκλιματισμό με προσαρμογές στην καρδιά, τα αγγεία και τους μυς, που βελτιώνουν τη μεταφορά και χρησιμοποίηση του O2. Έτσι οι αθλητές όταν κατεβαίνουν για να αγωνιστούν στο επίπεδο της θάλασσας έχουν σαφώς ένα πλεονέκτημα. Με πολύ απλά λόγια, έχοντας συνηθίσει την προπόνηση σε περιβάλλον με λιγότερο οξυγόνο στην ατμόσφαιρα, αποτελεί ευκολότερη πρόκληση για αυτούς το επίπεδο της θάλασσας αφού έχει περισσότερο οξυγόνο.
Χαρακτηριστό παράδειγμα είναι η Ελντορεντ. Το προπονητικό κέντρο που βρίσκεται στην Κενυα, στα 2,000 μέτρα και παρέχει άριστες συνθήκες στους αθλητές μεγάλων αποστάσεων.
Διάβασε σχετικά: Γιώργος Μίνο – Ζωή Ανδρικοπούλου: Δυο αθλητές από την Ελλάδα βρέθηκαν στο καλύτερο προπονητικό κέντρο στην Κένυα!
5 Το κίνητρό τους για καλύτερη ζωή
Με την πλειονότητα των οικογενειών σε πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση, Κενυάτες και Αιθίοπες τρέχουν με την ελπίδα ότι η επιτυχία σε κάποιο διεθνές «ραντεβού» θα τους αποκαταστήσει οικονομικά. Αυτό είναι ένα κίνητρο που δεν συναντάμε εύκολα σε άλλες χώρες, κυρίως της Ευρώπης.
6 Η σωματοδομή τους
Ο σημαντικότερος από όλους τους παράγοντες είναι η δομή του σώματος Κενυατών και Αιθίοπων, η οποία τους δίνει και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα από όλους τους αθλητές. Προερχόμενοι από τη φυλη Καλεντζίν η φυσιολογία των ανθρώπων αυτών ξεχωρίζει. Εχουν πιο κοντό κορμό, πιο μακριά και λεπτά άκρα ενώ έχουν λεπτότερους αστραγάλους και κνήμες. Αυτά τα χαρακτηριστικά προσφέρουν καλή μεταβολική σχέση μεταξύ κατανάλωσης ενέργειας /αποτελεσματικότητας, αφού τα κάτω άκρα τους καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια για την κίνησή τους παρέχοντας παράλληλα ένα κορυφαίο αποτέλεσμα στους αγώνες.
Ιάσων Βασιλειάδης, BSc ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ/MSc (In progress) Strength and Conditioning Metropolitan University of Cardiff
Πηγές:
“Kenyan and Ethiopian distance runners: what makes them so good?”Int J Sports Physiol Performance
PubMed
Running Competitor.com
«Προσδιορισμός της αερόβιας ικανότητας με μέγιστα τεστ» ΤΕΦΑΑ Τρικάλων
«Απόδοση σε υψόμετρο» ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ (Κ. Χριστούλας)
«Εργοφυσιολογία» (Κλεισούρας)